Terugblik SMARTCirculair Masterclass Circulair Bouwen | Cor van Dijken | 24 oktober 2022

Bevlogen vertegenwoordigers van bedrijven in de Bouwcirkel, docenten uit het mbo en de provincie Overijssel kwamen naar Perron038 om zich onder te dompelen in de circulaire bouweconomie.

Cor van Dijken overziet de breedte van de circulaire uitdagingen en kan als geen ander de urgentie en de kansen zichtbaar maken.

Uit de discussie werd duidelijk dat zijn missie geslaagd is:

‘De transities op alle fronten versnellen en bouwen aan een nieuwe duurzame, circulaire, inclusieve economie! Laten we het nest schoon achterlaten voor onze kinderen.’

De Green Deal wordt leidend, wet- en regelgeving vanuit de EU gaan de koers bepalen. Dus moeten we nu samenwerken om straks mee te kunnen blijven doen.

Bekijk de presentatie Circulair Bouwen

 

Waarom moeten we de circulaire bouw versnellen?

Klimaaturgentie

Verdroging: Nederland daalt elk jaar tussen 0,3 en 0,4 cm per jaar. In sommige plaatsen tot 4 cm/jaar ondanks dat er 10% regenwater meer valt dan in 2000.

We verdrogen in rap tempo en het water in de rivieren stijgt.

We maken een badkuip van Nederland!

Grondstoffen urgentie

Op 28 juli 2022 was hetEarth Overshoot Day, de dag waarop we als mensheid zoveel grondstoffen hebben gebruikt als de aarde in een heel jaar kan regenereren. Met andere woorden: we leven alsof er 1,75 aardes zijn, terwijl we er maar één hebben

Als je goed naar de Country Overshoot Days kijkt in dia 13 valt op dat de grondstoffen zich in ‘arme’ landen bevinden en wij in het rijke westen, er in versneld tempo alles doorheen jagen.

In 2022 lag de ‘Overshootdatum van Nld op12 april. Zie de beelden onderaan de pagina.

Dat is toch wel heel wat anders dan landen als Indonesië met de overshootdatum op 3 december!

Elk jaar schuift de Earth Overshoot Day naar voren. Niet de goede kant uit dus

We moeten zuiniger omgaan met onze grondstoffen, zoveel is duidelijk. Maar hoe kunnen we ervoor zorgen dat Earth Overshoot Day volgend jaar véél later valt?

Aan aaneenschakeling van crisissen

Corona, recessie, klimaatverandering … Als we niet oppassen staan we ook voor het ineenstorten van de biodiversiteit.

Over zeven jaar is ons CO2 budget op! (bron IPCC). En 96% van alle ‘virgin’ belangrijke grondstoffen op aarde is in het bezit van China.

Wist u dat we 18 kg zand per persoon, per jaar verbruiken? Dat zand wordt vooral in Afrika gewonnen want ‘rond’ strandzand is niet bruikbaar voor de bouw. Het gevolg: Mensen in Afrika sterven hierdoor. 

We moeten dus anders gaan bouwen. Duurzaam, circulair, biobased en met veel hergebruikte materialen.

Het vraagt om een totaal nieuwe aanpak

De wereld ziet er over 10 jaar heel anders uit volgens Cor:

Regie over grondstoffen en energie

Onze kinderen hebben ook recht op leven. Het is nu of nooit. we moeten zelf de regie houden over grondstoffen en energie. En … het herstel van ecosystemen is misschien wel het allerbelangrijkste!

Green Deal

Daarvoor is nieuwe wetgeving nodig. Wetgeving waarin bijvoorbeeld gerekend kan worden met een verkorte WOZ waarde om met restwaarde van herbruikbare materialen te rekenen. En als grond zo waardevol is, moeten we dan niet naar een pachtconstructie van grond gaan in plaats van snelle winst op grondprijzen maken?

Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie 2021-2023

In de uitvoeringsagenda van de transitieagenda overheid 2021 – 2023 staat voor het onderwijs het volgende: ‘

‘Legolaseren’

Dus modulair, losmaakbaar ontwerpen en bouwen. Nu bouwen we nog met gemiddeld 400 kg co2 per m2. Dat kan anders, beter, klimaatpositiever met minder materialen en materialen die na 15, 25 of 50 jaar gewoon weer te hergebruiken zijn.

Biodiversiteit en ecosystemen

We moeten zorgen voor behoud en herstel van ecosystemen en biodiversiteit

Gebouwde omgeving

Veel meer dan nu het geval is, moet er gezocht worden naar huisvestingskansen waarbij herbestemming, bouwen met minder materialen en voor een diversere samenstelling van ‘bewoners’ met slimme mobiliteit systemen op een manier dat hernieuwbare energie- en hulpbronnen efficiënte wijze gebouwd gaan worden.

Het is nu tijd om met elkaar te gaan zorgen voor een schone en circulaire economie. Het is nu tijd voor meer samenwerking.

Cor: ‘Verbind je met ketens in je omgeving. Dat heb ik ook gedaan. Daaruit ontstaan nieuwe business modellen. Je hebt met elkaar meer kennis om bijvoorbeeld aan een gemeente, provincie of rijk te zeggen dat de aanbestedingsregel die gesteld is ‘niet kan’ met onderbouwing. Je kunt niet alle kennis in huis hebben. Maar samen heb je dat wel. Zeg bijvoorbeeld: Dat kan niet wat hier staat. Ik wil heel graag voor je bouwen aar je voldoet zelf niet aan je eigen eisen. Dan krijg je positie. Dan benut je de kracht van de keten.

Een voorbeeld:

Een overheidspartij wilde een circulaire keuken. 100% biobased met 0% formaldehyde. Ik vertelde hen dat dat niet kon want formaldehyde zit gewoon in hout.’

Circularikoek

Helaas valt het in veel projecten tegen wat er daadwerkelijk circulair wordt gerealiseerd. Circularikoek noemt Cor van Dijken dat. We moeten hier als bouwsector nog veel kritischer in worden.

Prefab bouwen stopt niet bij de draagconstructie, maar gaat door tot en met de inbouw en afwerking. Hergebruik stopt niet bij kozijnen of betongranulaat, maar gaat door tot en met de installaties. Dus laten we samen de goede dingen doen en de dingen goed doen.

Wat gaat de (Nederlandse) bouw van de Europese Green Deal merken?

Via de Green Deal wil de EU-Commissie de wetgeving met betrekking tot de energieprestatie van gebouwen strikt handhaven.

• Om te beginnen zullen de nationale langetermijnstrategieën van de lidstaten voor renovatie worden geëvalueerd.
• De Commissie zal zich ook buigen over de mogelijkheid om emissies van gebouwen op te nemen in de Europese handel in emissierechten, als onderdeel van bredere inspanningen om ervoor te zorgen dat de relatieve prijzen van verschillende energiebronnen de juiste signalen afgeven wat betreft energie-efficiëntie.
• Daarnaast zal de Commissie de bouwproductenverordening herzien. Deze verordening dient ervoor te zorgen dat de opzet van nieuwe en te renoveren gebouwen in alle stadia aan de vereisten van de circulaire economie voldoet en tot een grotere digitalisering en klimaatbestendigheid van het gebouwenbestand leidt.

Discussie

• Hilbert Pool, Aliaxis BV: ‘Circulair bouwen hoeft niet duurder te zijn. Maar dan is opschaalbaarheid heel belangrijk.’
• Vraag van Wytze Kuijper, Cirkelstad: ‘Wil je ‘Het Nieuwe Normaal‘ mee naar Brussel. Dit is kaderstellend voor circulair bouwen en gaat in op hoe ketensamenwerking eruit kan zien en wat nieuwe business modellen zijn.’ 
  Cor neemt het mee in de SER
• Marieneke Bijleveld, provincie Overijssel (Infra): ‘De provincie hanteert kostenindicatoren bij aanbestedingen. Er wordt naar prijs gekeken in plaats van naar mp3.’
  Cor: ‘Besparen op CO2 levert geld op.’ 
• Jens Wind, HJK Architecten: ‘Wij bouwen huizen. Onze afnemers zijn er totaal niet bezig hoe we dat doen.’
  Cor: ‘Het gaat opgelegd worden. We moeten het uitleggen en bottum up faciliteren. Zo heb ik samen met een bedrijf een compleet biodiversiteit plan bedacht. Dit wordt aangeboden aan particulieren die hun tuin willen inrichten. En wat blijkt. Mensen kopen het plan. Het is duurder maar daar hoor je ze niet over. Zeker niet als je het kunt uitleggen. Dit is toch heel wat beter dan tuintegels verkopen.’
• Werner Huizing, Landstede mbo: ‘Als wij een circulair project (zoals de SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge) doen wordt er gezegd dat we er gewoon een projectje bij doen. Eigenlijk zou het de nieuwe standaard moeten worden.’

 

Voetafdruk en beleid

Nu leeft bijna 90% van de mondiale bevolking in landen die meer natuurlijke hulpbronnen gebruiken dan hun eigen ecosysteem kan genereren. Volgens de berekeningen van het Global Footprint Network is er al 1,75 Aarde nodig om de hernieuwbare hupbronnen te leveren voor de huidige Mondiale Voetafdruk.

De kosten van de ecologische overbelasting worden met de dag duidelijker. De rente die we betalen voor de oplopende ecologische schuld, in de vorm van ontbossing, verlies van biodiversiteit, watertekorten, bodemerosie en de klimaatverandering, gaat gepaard met oplopende sociale spanningen en economische kosten.

Regeringen die bij hun beleid geen rekening houden met grenzen aan de beschikbaarheid van hulpbronnen brengen hun langtermijn economisch beleid in gevaar. In tijden van voortdurende ecologische overbelasting zullen landen met een tekort aan biocapaciteit zich gaan realiseren dat het verminderen van hun afhankelijkheid van hulpbronnen welbegrepen eigenbelang is.

En landen die nog wel voldoende biocapaciteit hebben krijgen een prikkel om hun hupbronnen goed te gaan beheren omdat men daar een belangrijk competitief voordeel mee heeft in een wereld met groeiende ecologische tekorten.

 

Reviews