SLIM – flexibel ontwerpen met verhoogde vloeren en verlaagde plafonds

SLIM ontwerpen en bouwen is niet nieuw maar wordt wel steeds actueler. Ontwerpcriteria van opdrachtgevers in combinatie met de SMARTCirculair criteria zorgen soms voor wat hoofdbrekens over hoe je nog slimmer, meer circulair en toch ook haalbaar en opschaalbaar kunt ontwerpen.

Een glasheldere oplossing ligt zo voor het oprapen: werk met lichtere, verhoogde vloeren en verlaagde plafonds voor alleen verlichtingskabels verbetert de flexibiliteit en minimale materiaalverspilling.

Ger van der Zanden (Smart Building Design) een bouwprofessional die de markt als geen ander kent, gaf op 30 maart een gastcollege aan de studentengroep van het Noorderpoort College in Stadskanaal via Skype.

Het duurde even voordat alle instellingen goed stonden maar toen kreeg de groep ook een glasheldere, prikkelende presentatie over slim, circulair ontwerpen en bouwen.

Slim omgaan met constructie en installaties

Ger van der Zanden: “Eigenlijk is er niets veranderd in de bouw de afgelopen 2000 jaar. Behalve dan dat gebouwen zwaarder werden. Tot wel 600kg per m2. Star ontworpen gebouwen met veel beton en staal, zonder enige vorm van flexibiliteit.

De klimaatakkoord doelstellingen zorgen ervoor dat we nu toch echt een omslag moeten maken.

• Per 31 december 2020 moeten alle nieuwe gebouwen, dus ook nieuwe woningen, (bijna) energieneutraal moeten zijn
• In 2025 moet er 25% meer gebouwefficiëntie gerealiseerd zijn
• In 2030 mogen we nog maar maximaal 50% materialen verwerken

Design voor hergebruik

De heer van der Zanden gaat in zijn ontwerpprincipes uit van het makkelijk uit elkaar halen van een generieke (klimaat)installatie in de bouw. De huidige installatiesystemen in een pand zijn vaak lastig aan te passen laat staan te verwijderen. Meestal kunnen de verschillende onderdelen pas bij de sloop als grondstof herwonnen worden. Dit leidt tot waardevernietiging, inflexibiliteit van het systeem en zwaardere milieudruk dan nodig of wenselijk. Een van de oplossingen is het werken met verhoogde, holle vloeren.

De vloer is sowieso belangrijk in een gebouw. Waarom zouden we niet kiezen voor modulaire vloeren opgebouwd met stalen profielen die gaten hebben waar de leidingen op alle manieren doorheen kunnen lopen? De voordelen:

• Flexibel wegwerken van leidingen (inclusief afvoeren, leidingen voor warmte/koeling, elektra) waar je makkelijk bij kunt
  geen airco’s meer nodig
• Ventilatie en afzuiging kan via holle wanden eenvoudig naar beneden
• De constructie is goedkoper (handiger in onderhoud) en flexibel voor nieuwe indelingen
• Een opengewerkt stalen vloer neemt geringe ruimte in beslag, de logistiek is relatief eenvoudig
• Prefab waardoor onderdelen ter plekke alleen nog te worden geassembleerd, wat de bouwsnelheid en de geluidsoverlast ten goede komt
• Gebouwen kunnen door de verhoogde mate van flexibiliteit meer dan 200 jaar mee

Slimme combinatie van vloer, installatie ruimte en ondervloer

 

 

 

 

 

 

 

 

Eigenlijk zouden de huidige plafonds 180 graden gedraaid moeten worden zegt Van der Zanden. Dan komen dezelfde leidingen die nu nog in systeemplafonds verwerkt worden, veel makkelijker – lees goedkoper – toegankelijk. Slim en verrassend eenvoudig toch?

Deze manier van bouwen is niet duurder dan traditionele bouw want je bespaart op de verdiepingsvloer, op de installaties, op de materialen en het gewicht en je kunt sneller en flexibel bouwen en wijzigen.

Van der Zanden: “De meeste utiliteitsgebouwen hebben leidingen in het plafond weggewerkt. Slim is om de leidingen in de vloer te leggen en alleen leidingen voor verlichting in de plafonds weg te werken. Het is goedkoper en handiger. Er zou geen verschil moeten zijn tussen woningen en utilliteitsbouw want de normeringen zijn gelijk. Brandwerendheid moet meer dan 120 minuten zijn en de geluidsisolatie is gelijk: LnTa < 45 dB DnT.k > 60 dB.”

Voormalige brouwerij Maastricht wordt wooncomplex

Voormalige brouwerij ‘De Ridder’ in Maastricht wordt herbestemd naar een woongebied gecombineerd met kleinschalige horeca waarbij Rijks- en gemeentelijke monumenten worden gehandhaafd en gerespecteerd. Het plan wordt uitgevoerd met holle – en dus lichtere – vloeren met een hoge geluidsisolatie en een prima brandwerendheid.

SMART Building design

Volgens Van der Zanden wordt architecten tijdens hun studie niet uitgelegd hoe een gebouw in elkaar zit en dus ook niet hoe een gebouw goedkoper, meer circulair en sneller kan worden gerealiseerd. Hij pleit voor meer aandacht tijdens de opleiding voor ‘smart building design’ met daarin ‘lichter bouwen’. En ook dat overheden het voortouw zouden moeten nemen om lichter te bouwen met een slankere constructie, een hoge isolatiewaarde met reflecterende isolatiematerialen die oververhitting voorkomen.

Sedumdak

Het Noorderpoort team vroeg de heer Van der Zanden of het sedumdak dat ze willen toepassen ook past in zijn ontwerpprincipes.

Van der Zande: Ja, bouwfysisch prima zelfs. Sedum houd water vast, het gebouw blijft koeler en het bioklimaat rondom het gebouw wordt beter. Dus vooral doen!

Tot slot geeft Van de Zanden nog wat aandachtspunten

• Water stroomt niet omhoog
• Massa is niet altijd slim
• Ontkoppelen is belangrijk voor de akoestiek

Meer informatie over slim circulair bouwen principes van SBS Smart Building Design

• Klik hier voor de volledige presentatie van dhr. van der Zanden
• A+ woning verbergt veel innovatie
• Bouwen met tijd
• Tasman Toren Groningen (Bouwwereld)

Zuiniger omgaan met grondstoffen

Voor woningen ligt de verhuisfrequentie in Nederland rond de 6 jaar. En ook gedurende die 6 jaar vinden meestal aanpassingen plaats. In de publicatie ‘Bouwen met tijd’ wordt aangegeven dat woningen uit de periode 1930-1940 relatief gewilde woningen zijn en dus een relatief hoge overlevingskans hebben.

Woningen uit de periode 1918-1930 en van vroeg na de oorlog tot 1966 hebben een relatief lage overlevingskans. Een belangrijke reden om oudere woningen te behouden is de aanpasbaarheid ervan aan onze hedendaagse woonwensen.

Flexibiliteit is key, met sleutelbegrippen als: demonteerbaar, uitwisselbaar, vervangbaar en repareerbaar. Demonteerbaar en flexibiliteit maken het mogelijk om hetzelfde gebouw of constructie (veel) langer te gebruiken, met verschillende gebruikers. Standaardisatie draagt bij aan het efficiënt omgaan met bouwmaterialen, niet alleen bij fabricage, maar ook bij het later hergebruik.

Reviews

Gerjan : ‘’Leuke presentatie veel nieuwe dingen geleerd. Maar vooral zitten er wel dingen in die wij kunnen gebruiken voor ons project!’’

Arjan : ‘’Was interessant, vooral de leidingen aangezien ik ook bezig ben met installaties”

Erwin: “Deze les was een interessante les over slimme ideeën met mooie voorbeelden. We kregen een duidelijk beeld over hoe het al toegepast is. Voor ons betekent dit dat we een duidelijk plan kunnen maken, met deze installaties in gedachten”

Sayan: ‘’Erg leuke presentatie! Veel van geleerd en we gaan het zeker toepassen. Interessante samenwerking”

Lees meer

• Insert, marktplaats voor circulair bouwen
• Ollongren standaardiseert circulair bouwen
• Hoe maak je circulair bouwen praktisch en meetbaar
• Masterclass ‘circulair bouwen’ van IMD Raadgevende Ingenieurs
• SMARTCirculair toolkit Circulaire Bouwmaterialen
• Meten van circulariteit
  eisen aan een uniforme meetmethode
• Installaties, geluidsisolatie, brandwerendheid, installaties bereikbaar in de vloer