Circulair Kompas voor het Onderwijs

Het Circulair Kompas voor het onderwijs is een serie rondetafelgesprekken waarin de veranderingen besproken worden van om lineaire naar circulaire bouw en circulaire infra te switchen.

In 2030 moet de Bouw/Infra-keten 50% circulair zijn ingericht. Je kunt als ROC je koplopersrol pakken door de circulaire ambassadeurs klaar te stomen voor de toekomst. Er is een urgentieprobleem maar wij kunnen de circulaire bal aan het rollen brengen.

Opdracht

Circulair bouwen en circulaire infra opnemen in het curriculum nivo 4 Bouw/Infra opleidingen en de SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge in het lesprogramma van 10 mbo-scholen met Bouwopleidingen niveau 4.

Resultaat

In 2022 is er definitief een streep gehaald door het aanvullen van het Kwalificatiedossier Middenkaderfunctionaris Bouw-Infra voor MBO studenten bouwkunde om dat aan te vullen met Biobased Bouwmaterialen. Argumentatie van S-BB/Sectorkamer in overleg met de verbonden bedrijven was dat bedrijven nog niet zover zijn.

Deze onderwerpen zijn niet meegenomen in het Kwalificatiedossier 2023 - 2028:

  • kennis van ontwerpen en bouwen met biobased bouwmaterialen
  • kennis van materialenregisters/databanken van gebruikte materialen
  • kennis van materialenpaspoort
  • kennis van LCA
  • kennis van CO2 berekening/budgetten
  • financiële en juridische consequenties van MPG, EPG, WKB, de/remontabel bouwen ...

Doel

Van

‘Middenkaderfunctionaris Bouw/Infra’

Naar

‘Middenkaderfunctionaris Circulaire Bouw/Infra’

Roadmap Circulair Kompas voor het Onderwijs

5 Rondetafelgesprekken

Tijdens het 5 rondetafelgesprekken hebben we met 10 mbo’s besproken welke aanpassingen nodig zijn om circulariteit te verankeren in het kwalificatiedossier Middenkaderfunctionaris Circulaire Bouw / Infra

  1. Proces
    Het bedrijfsmatige bouwproces inventariseren
  2. Kennis / vaardigheden
    Welke kennis en vaardigheden zijn hiervoor nodig? Link met het Kwalificatiedossier
  3. Competenties aanpassen
    Welke competenties en soft skills zijn nodig?

De rondetafelgesprekken gaan over respectievelijk proces, kennis & vaardigheden en competenties.

Achtergrond

In vijf rondetafelgesprekken bespreken we de kwalificatieveranderingen in het curriculum Bouw/Infra opleidingen niveau 4.

Waarom?

De studenten van nu zijn de beslissers van de toekomst. Zij kunnen meervoudige waardecreatie leveren door hun onconventionele denkwijze, ambassadeurschap en lef. Zij inspireren en motiveren bedrijven dat het ook anders kan, en anders moet!

Aandachtspunten

  1. Flexibiliteit in het curriculum
  2. Communicatie; bewustwording bij docenten en de kracht van hybride docenten
  3. Samenwerken en samen ontwikkelen
  4. Opstellen projectwijzer Bouw OntwerpChallenge voor docenten en studenten
    1. Tussen opleidingen
    2. Tussen onderwijs / bedrijfsleven

Transitieagenda Circulaire Bouweconomie RVO

Van de Transitieagenda Circulaire Bouweconomie van RVO, hebben we de volgende opdrachten:

  • Circulair bouwen te verankeren in de curricula Middenkaderfunctionaris Bouw/Infra (niveau 4)
  • De SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge opnemen in het lesprogramma van 10 mbo scholen vanaf schooljaar 2023

In deze opdracht werken we samen met RVO als opdrachtgever, onderwijs, bedrijfsleven circulaire bouwkolom, S-BB, de Mbo-raad en meer.

 

Resultaat van onze adviezen aan S-BB, de sectorkamer en de minister

In het Kwalificatiedossier dat in september 2023 van kracht is, is besloten om:

  • Circulair alleen te koppelen aan bouwmaterialen en bouwproducten.
  • Demontage en remontage eenmalig te benoemen

bezit brede kennis van duurzaam en circulair bouwen waaronder demontage en remontage van circulaire bouwmaterialen

  • Voortvloeiende thema’s als digitalisering, materialenpaspoort, LCA, alleen aan te bieden als keuzedeel
  • Berekeningen en wet/regelgeving in het licht van de circulaire bouweconomie alleen aan te bieden als keuzedeel

Knelpunt | Leer/Werkbedrijven

Een belangrijk argument voor de werkgroep was dat bedrijven waar studenten stage lopen nog niet zover zijn. En dus als het Kwalificatiedossier vooruitloopt, deze bedrijven niet meer geaccrediteerd zouden kunnen worden als leer/werkbedrijf.

De angst van het bedrijfsleven lijkt niet terecht volgens onze docenten.

‘Dat zij (lees leer/werkbedrijven) niet meer kunnen voldoen aan de werkprocessen uit het ‘nieuwe’ KD klopt niet. Het aangepaste KD schept de mogelijkheid om het anders te doen, er is immers ook niks veranderd in het examen. Hoewel dit een volgend station kan zijn voor bijv. basisdeel, keuze of je op een lineair of circulair project het werkproces gaat doen. Gaat dan niet om kunnen, maar om de kenniscomponent. Scholen nemen dan kennis op in toetsen over circulariteit. Wat vnl botst is het besluit om deze kennis als keuze aan te bieden met waar de overheid naartoe wil. Circulair bouwen moet het nieuwe normaal worden in mbo (kamerbrief 2018 en uitvoeringsprogramma 2021-2023 van de transitieagenda), en dat begint met het opleiden van de jonge professionals, anders ga je de transitie niet versnellen. Het materialenpaspoort wordt zelfs letterlijk genoemd en een hele paragraaf aan gewijd. Daarnaast wordt de LCA verplicht voor leveranciers van een product, en de MPG is op dit moment in de aanvraag van een omgevingsvergunning het enige middel om ‘circulariteit te meten’.

Conclusie

We hebben geprobeerd middels een escalatie de aanpassing van het KD een schooljaar op te schorten. Desondanks is het KD in september/oktober 2022 gehonoreerd en geactiveerd. Aan het belang van de toekomst van onze jonge professionals en het bedrijfsleven in de bouw richting nieuwe economie is onvoldoende onderkend helaas.

Samenvatting van de rondetafelbijeenkomsten

‘Circulair Kompas voor het Onderwijs’

Verankeren circulair bouwen in het kwalificatiedossier van  ‘Middenkaderfunctionaris Bouw’

Adviesrapport | Circulariteit in KD Middenkaderfunctionaris Bouw

Adviesrapport | Circulariteit in KD Middenkaderfunctionaris INFRA

Kerntaken Bouw niveau 4

Middenkaderfunctionaris Bouw

  • Verzamelt, verwerkt en integreert projectinformatie
    • Verzamelt, registreert en beheert projectinformatie
    • Integreert projectinformatie
  • Werkt B&U-ontwerpen uit
    • Werkt ontwerp uit
    • Maakt ontwerp gereed voor de aanvraag om omgevingsvergunning en aanbesteding
  • Voert werkvoorbereiding voor de B&U uit
    • Maakt (deel)begroting en afspraken met leveranciers
    • Maakt uitvoeringsplan
    • Maakt werktekeningen
    • Maakt onderhoudsplan
  • Begeleidt nieuwbouw en onderhoudswerk
    • Begeleidt bouwwerkzaamheden
    • Bewaakt tijd en kosten van de bouwwerkzaamheden
    • Controleert de maatvoering
    • Voert kwaliteitscontroles uit

Kerntaken Infra niveau 4

Middenkaderfunctionaris Infra

  • Verzamelt, verwerkt en integreert projectinformatie
    • Verzamelt, registreert en beheert projectinformatie
    • Integreert projectinformatie
  • Bereidt infrawerk voor
    • Werkt ontwerp uit
    • Maakt (deel)begroting
    • Voert werkvoorbereiding uit
    • Maakt onderhoudsplan
  • Begeleidt uitvoering van infrawerk
    • Begeleidt infrawerkzaamheden
    • Bewaakt tijd en kosten van de infrawerkzaamheden
    • Voert maatvoering uit
    • Voert kwaliteitscontroles uit
    • Voert revisietaken uit

Doelen

De doelen van het Circulair Kompas voor het Onderwijs zijn

  • Het verbeteren van en het creëren cq beter benutten van leermaterialen bij (onderwijs)instellingen waar interdisciplinair samengewerkt kan worden aan scholings- en kennisontwikkelingsopdrachten uit en met het bedrijfsleven.
  • Een belangrijke nevendoelstelling is het bij elkaar brengen van bedrijven, sectoren en onderwijsinstellingen in de circulaire bouweconomie en de energie(transitie)sector om ontwerpopdrachten circulaire nieuwbouw, herbestemming en renovatie/uitbreidingsprojecten te stimuleren en het onderwijs structureel te verbinden met de arbeidsmarkt.

 

Acties

  • Advies voor het toekomstgereed maken van de kwalificatiedossiers Bouw/Infra niveau 4 waarin onderwijsmaterialen worden ontwikkeld voor het hybride onderwijs van de toekomst, gericht op het ontwikkelen van kennis en vaardigheden die nodig zijn voor het aanpakken van de uitdagingen die de circulaire bouweconomie (2022)
  • Advies voor het toekomstgereed maken van de kwalificatiedossiers ‘Engineering’ niveau 4 waarin onderwijsmaterialen worden ontwikkeld voor het hybride onderwijs van de toekomst gericht op het ontwikkelen van kennis en vaardigheden die nodig zijn voor het aanpakken van de uitdagingen die de energietransitie ons brengt (2023)
  • In dat hybride onderwijs zijn onderwijsinstellingen en bedrijf/overheidspartners gezamenlijk verantwoordelijk voor het leerproces.

Het werken aan projecten met praktijk/onderzoeksopdrachten van bedrijven bereidt studenten voor op de echte werkcontext, waarin niet altijd alles vooraf duidelijk is en eigen initiatief en samenwerking gevraagd wordt:

  • Studenten vormen projectteams met elkaar en met het bedrijf een ‘professionele gemeenschap’.
  • Studenten denken na over eigen rol: werkend (aan onderzoeksopdracht voor bedrijf, ‘het echte werk’) en lerend (het gaat er uiteindelijk wel om dat het past bij het onderwijsprogramma).
  • Studenten zijn zich bewust van hun veranderende rol (meer samenwerken, meer zelf nadenken, meer verantwoordelijkheid)
  • Studenten gedragen zich in projecten voor en met bedrijven professioneler en wisselen vaak kennis uit
  • Traditionele rollen van docenten en studenten worden doorbroken
  • Bedrijven zoeken naar meer gezamenlijkheid in ontwerpen en realiseren van onderwijs
  • Studenten kunnen veel leren van de innovaties in de branches als slagvaardigheid, snelheid, flexibiliteit, focus en beslissen

© 2024 SMARTCirculair