Architect Maartje van den Berg inspireert met circulaire materialen
Een stoel gemaakt van kokers die uit de container bij Fokker gehaald zijn en robuuste tafelbladen van Zwols hout met poten van dezelfde kokers van Fokker
Maartje van den Berg is al lang bezig met het in de kringloop houden van ‘afval’materialen. Ze heeft een hekel aan weggooien.
Zo maakt de architecte uit Zwolle van een stapel afgedankte houden bedbodems, hippe plafondplaten. Haar circulair design hangt nu in Hogeschool Windesheim.
Maartje: “zo’n hip plafond past in elk systeemplafond en dat ziet er toch waanzinnig uit?”
Maartje kan zich voorstellen dat werkgevers samen met hun werknemers kantoorpanden een facelift geven: “Een middagje met z’n allen plafondplaten vervangen is hartstikke leuk. En aan het einde van de dag kijk je samen – innig tevreden – naar je nieuwe biobased plafond dat je toch maar mooi samen voor elkaar hebt gekregen.”
Inspirator
Haar missie is om circulair ondernemen de standaard te maken. Dus bemoeit Maartje van den Berg zich graag met de inrichting en de omgeving. “Dat gaat vanzelf. Ik vraag: Waarom wilt u dat? En dan heb ik een gesprek.”
Voor je het weet is ze niet architect maar consultant duurzaam, circulair bouwen. Begin dit jaar won ze met haar bedrijf Blossom Architecture, de Circulair Ondernemen Prijs in Regio Zwolle.
Kunst van afval
Eén van de manieren waarop Blossom circulair ondernemen onder de aandacht brengt, is door van afval kunst te maken. Zo staat er in de hal een stoel gemaakt van kokers die uit de container bij Fokker gehaald zijn en een kunstwerk van reststroken van vloerbedekking. Deze iconen zet Maartje in om circulariteit bespreekbaar te maken en te laten zien dat het niet nodig is dat grondstoffen verloren gaan.
Blossom zou graag zien dat alle bedrijven zich inzetten om restproducten zo goed mogelijk te hergebruiken. “Kun je als bedrijf geen garantie op materiaal geven omdat het hergebruikt is, zoek dan een manier waarop dat wel kan”, gelooft Maartje.
De visie van Blossom is dat materialen die gebruikt zijn altijd weer terugvloeien naar de leverancier.
“Zorg dat materialen in producten weer uit elkaar kunnen, zodat ze kunnen worden hergebruikt”, zegt Maartje. Blossom ziet het liefst dat er bij het maken van een nieuw product ook al een afnemer is voor de materialen die weer vrijkomen zodra het product in ‘end of use’ komt. Hierbij zijn ‘life cycle analysis’ en ‘total cost of ownership’ manieren die kunnen helpen.
Circulair bouwen
Er is nog heel veel werk aan de winkel, zegt zij.
“Als dit de weg is van circulair bouwen (ze maakt een breed gebaar met haar armen), dan zijn we pas een heel klein stukje op weg. Als je ziet hoeveel afval de bouw produceert, hoeveel nieuw – en dus niet hergebruikt – materiaal erin gaat… Schrikbarend.”
De bouw maakt deel uit van de transitieagenda’s van Gelderland en Overijssel die erop sturen dat de branche in 2030 50% en 2050 100% circulair is. Dat past ook in de nationale doelen. Maar in de bouwsector is nog een wereld te winnen.
Bijvoorbeeld als het gaat over de stapels bedmatrassen die jaarlijks naar het grofvuil gaan.
Terwijl het ‘zo leuk’ kan zijn. Voor iedereen. Het is win-win-win.
- Voor de sloper, want die hoef niet meer te betalen voor afvoer van afval
- Voor de gebruiker die het tot iets nieuws en mooiers kan maken en vaak tegen lagere kosten
- En voor het milieu
Zwolse tafelbladen
Zo kapte Zwolle de afgelopen jaren duizenden zieke essen. Zij maakte er – samen met houtbedrijf Binthout – ‘Zwolse tafelbladen’ van. De robuuste poten die er onder zitten maakten zij van kartonnen kokers waar ze bij Fokker Aerostructures, dat onder meer rompen voor vliegtuigen maakt, toch van af moesten.
Sommige grondstoffen krijgt Fokker geleverd op zware kartonnen rollen die aan het einde van de productielijn overblijven en waar geen bestemming meer voor is.
Van diezelfde kokers liet zij nog meer meubels ontwerpen en dat leverde tenslotte een speciale meubellijn op: Cirko, circulair kokermeubilair in Groningen. Dat staat nu in Hogeschool Windesheim. Net als kasten en een koffiecorner die Van den Berg maakte van onder meer kunststof van gedumpte zeilboten.
“Die lagen op de bodem van Friese meertjes. Het kunststof wordt na een tijd bros en dan kiezen booteigenaren er nog wel eens voor hun jacht maar af te laten zinken.”
Zij takelde de ‘afzinkers’ boven water, vermaalde de kunststof en perste er ‘prachtige meubelpanelen’ van.
Materialen oogsten
Als architect heeft Maartje een bijzondere werkwijze.
“Ik loop eerst door een gebouw ‘om te oogsten’. Bij Windesheim vond ik bijvoorbeeld een voorraadruimte die vol stond met onder andere stoelen. Bijna nieuw en amper gebruikt. Die staan nu dus aan de tafels van Zwols essen. Ik heb de hele voorraadkamer leeggehaald. Kunnen ze daar weer een extra klaslokaal van maken.”
Een paar jaar geleden besloot Maartje van den Berg elke maand een donderdag vrij te maken. Een dik kruis in de agenda. “Ik wilde producten maken van afval, daar de tijd voor nemen. Nou, dat is gelukt.”
Grondstoffenbank
Ze drukte haar circulaire stempel op gemeentehuis van Brummen – dat als een U om de monumentale gemeentehuisvilla ligt – tekende Thomas Rau, maar het interieurontwerp (met een publieksbalie van karton) en de ‘innovatieve aanbesteding’ deed Maartje van den Berg.
“Ik dwong aannemers ermee tot duurzame oplossingen voor een hele scherpe prijs.” Iedereen kent publieke bouwprojecten waarvan de kosten uit de bocht vliegen. Zij bewees – samen met architect Thomas Rau en bouwbedrijf BAM – dat dat anders kon ‘en toch heel duurzaam’.”
Oud-burgemeester Niels Joosten noemde zijn gemeentehuis heel passend ‘geen gebouw, maar een grondstoffenbank’, omdat later, als het gemeentehuis ‘aan het einde van zijn levenscyclus’ komt alle materialen voor hergebruik teruggaan naar de producenten.,
Het stadhuis kwam in 2012 af, ze wonnen er duurzaamheidsprijzen mee en ze komen nog steeds uit de hele wereld voor rondleidingen in ‘het duurzaamste gemeentehuis van Nederland’. Prachtig toch?” Ze schreef er een boek over: ‘Gedreven door duurzaamheid’; over innovatief aanbesteden!.
Van den Berg verheugt zich op weer een vonst.
“Ken je die grote glazen isolatoren van de oude IJsselcentrale? Die mag ik ophalen. Daar ga ik lampen van maken.”
(Boek)presentatie van Maartje van den Berg
Circulair aanbesteden dat Maartje van den Berg als een boek heeft uitgebracht
