ALERT tool als hulpmiddel voor de keuze van materialen

De ALERT tool is ontwikkeld door J. van Langen en M. Vernooij en helpt je bij de keuze van materialen in de mate van circulariteit van een gebouwontwerp.

ALERT staat voor Afkomst, Losmaakbaar, Externe milieueffecten, Remontabel en Toekomst. Hieronder leggen we het verder uit.

• Afkomst
  hergebruik, aanbod in de omgeving, circulariteit van de materialen, materialenpaspoort, waarde
• Losmaakbaarheid
  type verbinding, toegankelijkheid verbinding, kwaliteit tbv herplaatsing
• Externe milieueffecten
  schaduwkosten, CO2 footprint, niet toxische materialen, materiaalschaarste
• Remontabelheid
  modulariteit, demont
• Toekomst

ALERT tool

Met de ALERT tool kan in de praktijk op circulariteit en circulaire levenscycluskosten ingezet worden. Het is een generiek hulpmiddel dat in meerdere fases van een ontwikkelingsproces gebruikt kan worden om beslissingen op gebied van materialen, elementen en producten gemakkelijker te maken.

De tool stimuleert om op een circulaire wijze afwegingen en keuzes te maken en te kijken naar de kwaliteit en waarde over de gehele levenscyclus. Deze afwegingen en keuzes zullen naar verwachting (indirect) resulteren in de meest gunstige financiële situatie over de gehele levensduur in tegenstelling tot de financieel meest voordelige investeringskosten.

Hoe ga je te werk?

Om de ALERT tool het meest tot zijn recht te laten komen én het best op circulariteit en circulaire levenscycluskosten in te kunnen zetten, stellen de ontwerpers een benadering voor volgens de circulaire prioriteitenladder hieronder.

De te volgen stappen helpen de gebruiker om voorafgaande aan te maken keuzes en afwegingen, met de juiste insteek en gedachtegang het ontwikkelingsproces in te gaan. Hoe bewuster de stappen meegenomen worden in het beslissingstraject,  hoe beter de ALERT tool tot zijn recht komt.

Circulaire Prioriteitenladder

De Utrecht Sustainability Institute (USI) heeft de 10 R’s van de circulariteit ontwikkeld.

0. Refuse
Weigeren/voorkomen van gebruik van grondstoffen. Dit is het begin van circulair denken en doen. ‘Is datgene daadwerkelijk nodig om het doel te behalen?’
En blijf de keuze heroverwegen: Is datgene daadwerkelijk nodig om het doel te behalen? De vraag, gebaseerd op ‘Refuse’, is overkoepelend voor elke fase in een ontwikkelingsproces net zoals stap 1, 2 en 3.

1. Rethink
Heroverwegen (van de keuze). Anders denken over en organiseren van de keuze. ‘Is deze manier daadwerkelijk de juiste manier om het doel te behalen?’

2. Redesign
Herontwerpen. Sluit aan op rethink; anders denken en organiseren van het ontwerp. Hierbij moet gekeken worden naar welk doel het betreffende onderdeel, materiaal, project, etc. heeft.

3. Reduce
Verminderen. Minder grondstoffen verbruiken tijdens de productie van en in het product. Efficiënter omgaan met de benodigde grondstoffen.

4. Re-use
Hergebruiken. Het volwaardig hergebruiken van een product in zijn geheel in dezelfde functie, maar door een andere gebruiker.

5. Repair
Repareren. Goed onderhoud en reparaties uitvoeren is beter dan materialen af te danken en nieuwe materialen te gebruiken. Door middel van onderhoud of een reparatie wordt ervoor gezorgd dat een materiaal niet afgedankt hoeft te worden en dus kan blijven bestaan in dezelfde functie.

6. Refurbish
Renoveren. Producten of bouwdelen herstellen of vernieuwen door ze op te knappen om deze opnieuw te gebruiken.

7. Remanufacture
Reviseren. Nieuwe producten maken van oude producten of onderdelen van oude producten met dezelfde functie.

8. Re-purpose
Producten hergebruiken met een ander doel of een andere functie.

9. Recycle
Verwerking en hergebruik van materialen. Er is hierbij voornamelijk sprake van ‘downcycling’, oftewel: vermindering in waarde en/of kwaliteit. Dit wordt dus ook niet gekenmerkt als circulair.

10. Recover
Herwinnen. Energieterugwinning uit materialen. Over het algemeen is dit materialen verbranden om er vervolgens energie uit te halen. Als er geen energie wordt teruggewonnen, dan past dat niet in de circulaire economie. Er is hierbij geen sprake van circulariteit, omdat grondstoffen verbrand worden. Alleen als het niet anders kan, is dit de beste optie omdat er anders niets met de grondstoffen gedaan wordt.

ALERT Tool in de praktijk

Wil je de volledige uitleg van de tool? Klik op deze link

Bij ieder onderwerp en onderdeel staat een uitleg en een prognosevraag. De uitleg gaat in op wat het onderwerp/onderdeel inhoudt en de prognosevraag is de vraag die wordt gesteld om de juiste keuze te maken of iets inzichtelijk te krijgen.

De inzichtelijkheidstabel die mogelijk op de prognosevraag volgt geeft inzicht in welke mate erop ingezet kan worden of hoe ergens op ingezet kan worden. De inzichtelijkheidstabellen geven van 1 (hoog) tot 3, 4, of 5 (laagst) aan in welke mate, qua circulariteit, ergens op ingezet kan worden.

De gestelde prognosevraag leidt tot de inhoud van de inzichtelijkheidstabel. Door bijvoorbeeld je materiaal in een van de schema’s te rangschikken, kun je beoordelen in hoeverre het circulair is en kun je bedenken hoe je dit kunt verbeteren.

In sommige gevallen wordt gesproken over de materialen. De auteurs vragen je om dit in de meest abstracte vorm te interpreteren. Ook staan soms de elementen, producten en/of grondstoffen aangegeven, deze kunnen in sommige gevallen ook hierop betrekking hebben. Het is voor de gebruiker van belang of het in diens situatie of vraagstuk er betrekking op heeft.

Vanaf pagina 80 wordt de ALERT Tool gebruiksaanwijzing uitgelegd.

SMARTCirculair Toolkit

1. Biobased Bouwmaterialen
2. Circulaire ontwerpen en bouwen
3. Natuurinclusief en Klimaatadaptief Bouwen
4. Smart Energie Opwekken, Opslaan en Gebruiken
5. SMARTCirculair Toolkit – Optoppen
6. SMARTCirculair Toolkit – Rekentools
7. Alert Tool voor de keuze van materialen
8. Circulair Beton
9. Slim inrichten van de bouwplaats
10. Hoe ontwerp je de ‘Mobiliteit van de Toekomst?’
11. Circulaire Businesscase